فهرست مقالات برحسب موضوع «تعلیم و تربیت» و «فلسفه و کودک»
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - سرشت ـ نشان ایرانی حکمت متعالیه و کاربرد آن در تحول بنیادین آموزش
نواب مقربیدربابحکمت متعالیه که نمودار حکمت و فلسفة ایرانی است، پژوهشگران بسیاری از جنبه های گوناگون به بحث و فحص پرداخته اند. با اینهمه، این پرسش اساسی شاید کمتر محل اعتنا بوده است که «سرشت‌ـ نشان» ویژة ایرانی ملاصدرا - که شاید واپسین فیلسوف دستگاه‌ساز و پارادایم‌آفرین در تاریخ چکیده کاملدربابحکمت متعالیه که نمودار حکمت و فلسفة ایرانی است، پژوهشگران بسیاری از جنبه های گوناگون به بحث و فحص پرداخته اند. با اینهمه، این پرسش اساسی شاید کمتر محل اعتنا بوده است که «سرشت‌ـ نشان» ویژة ایرانی ملاصدرا - که شاید واپسین فیلسوف دستگاه‌ساز و پارادایم‌آفرین در تاریخ فلسفة ایرانی باشدـ چیست؟ کدام ویژگی گوهری و بنیادی است که ملاصدرا را از دیگر فیلسوفان در فرهنگها و فلسفه های دیگر جدا میسازد و مشخص میکند. از سوی دیگر، پر پیداست اگر بناست حکمت متعالیه از پردة تاریخ و پوشیدگی بدر آید و بجای خاک خوردن در کتابخانه ها و تکرار مکرر در حوزه های تنگ مباحث نظری بیپایان و خالی از فایدة عملی، در زندگی روزمره و فرهنگ امروز ایرانیان کارگر بیفتد، بایستی بتواند در آموزش و پرورش جامعه، تحول بنیادین بمعنای تحول در نگرش فلسفی به آموزش، پدید آورد. در این جستار تلاش میشود نخست صفتهای مشخصه و نشان‌ویژه‌هاي حکمت متعالیة ملاصدرا بررسی و بازکاوی شود و سپس شیوة اطلاق آن بر آموزش و برنامه های نوین آموزشی مربوط، همچون برنامه تحول‌آفرین فلسفه و کودک که رهیافتی سراسر دیگرگون به آموزش و پرورش در ایران و جهان دارد، بحث و طرح شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - تطبیق و بررسی الگوهای تربیتی ایرانی و مکاتب تعلیم و تربیت
علی اکبر نصیری هانیه شبانیمفاهیم «تعلیم و تربیت» و «انسان» دو مفهوم مقارن با هم هستند؛ هر جا انسانها زندگی کرده‌اند، مسئلۀ تعلیم و تربیت نیز مطرح بوده است. ضرورت و نقش تعلیم و تربیت در زندگی انسان امری بدیهی و غیرقابل انکار است. این نوشتار درصدد است الگوهای تربیتی از نظر دو فیلسوف اسلامی ایرانی، چکیده کاملمفاهیم «تعلیم و تربیت» و «انسان» دو مفهوم مقارن با هم هستند؛ هر جا انسانها زندگی کرده‌اند، مسئلۀ تعلیم و تربیت نیز مطرح بوده است. ضرورت و نقش تعلیم و تربیت در زندگی انسان امری بدیهی و غیرقابل انکار است. این نوشتار درصدد است الگوهای تربیتی از نظر دو فیلسوف اسلامی ایرانی، سهروردی و صدرالمتألهین را تبيين و بررسي نمايد. انسان‌شناسی در فلسفۀ سهروردی اهمیت زیادی دارد و تعلیم و تربیت نیز بدون شناخت انسان ممکن نیست، بنابرین او اولین قدم را شناخت نفس معرفی میکند. فاعل شناسا معنابخش معلوماتی است که به ذهن وارد میشود، پس بر اساس شهود درونی، معلومات تعیّن مي‌يابند و شخص از راه قوۀ عقلانی پرورش‌یافته، قالبهای درستی در ذهن میسازد و معلومات را در قالبها میریزد. سهروردی در تلاش است بین عقل و عرفان پیوند برقرار کند تا شخص بدینوسیله تربیت صحیح پیدا کند؛ آنچه او «ربّانی شدن» نام مینهد. اما ملاصدرا شروع فعالیتهای ادراکی نفس را ـ مستقیم یا غیرمستقیم ـ از راه حواس میداند. نفس فطرتاً فاقد معلومات است. انسان با قرار گرفتن در معرض عینیات و محسوسات به شناخت میرسد و از طرف دیگر، ميتواند با استفاده از قوة تخیل به واقعیات امور دست يابد، بشرطی که قوۀ تخیل ابتدا با پرورش اندیشه و عقل، جهت درستی پیدا کرده باشد. ملاصدرا علاوه بر مبانی مشابهی که با سهروردی دارد، به بیان مبحث مهم حرکت جوهری پرداخته که طی آن نفس ميتواند از پایینترین مرتبۀ خود به بالاترین مراتب جوهری خویش ارتقا یابد. شهودگرایی سهروردی و اعتقاد ملاصدرا به حرکت جوهری نفس، از مهمترین تمایزهای آراء این دو فیلسوف بزرگ است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - کودک و دنیای فلسفی او
مسلم شجاعی سید سجاد ساداتی زادهمهمترین رکن آموزش، ایجاد راهکاری برای تفکر و پویایی طالبان آن است. از اینرو نیاز به علمی که تفکر و اندیشیدن بر پایۀ استدلال را بیاموزد، احساس میشود و این یعنی باز شدن راه فلسفه به آموزش در تمامی سطوح، بویژه دوران کودکی. از آنجایی که اهمیت علوم به کاربردی بودن آنهاست، ما چکیده کاملمهمترین رکن آموزش، ایجاد راهکاری برای تفکر و پویایی طالبان آن است. از اینرو نیاز به علمی که تفکر و اندیشیدن بر پایۀ استدلال را بیاموزد، احساس میشود و این یعنی باز شدن راه فلسفه به آموزش در تمامی سطوح، بویژه دوران کودکی. از آنجایی که اهمیت علوم به کاربردی بودن آنهاست، ما در این پژوهش درصدد تبیین یک چارچوب نظری برای درک کاربردی بودن و ارتباط فلسفه با نظام آموزش و کودکان هستیم تا کارکرد و نقش فلسفه برای سامان دادن به نظام پرسشگر کودکان را دریابیم و نهایتاً به هدف مدنظر منتهی شود. در صورتی که فضا، آموزش و برخورد مناسب با کودک رعایت شود، بدلیل بروز تفکر فلسفی و بالقوه فیلسوف بودن کودک، میتوان از او یک فرد مستعد، کارآمد و خلاق در حوزه‌های مختلف ساخت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - تأثیر فلسفه‌ورزی بر پرسشگری دانش‌آموزان و تبیین آن از منظر قرآن
رویا عبداله پورپژوهش حاضر تاثیر فلسفه ورزی بر پرسش گری دانش آموزان را از منظر قرآن با روش تحلیلی –اسنادی مورد مطالعه قرا داده است. یافته های پژوهش بیانگر این است که در قرآن پنج ویژگی را می توان برای پرسشگری در نظر گرفت. پرسش از چه کسی، (از دانایان ، اهل اندیشه، اهل نظر و صاحب نظران ) چکیده کاملپژوهش حاضر تاثیر فلسفه ورزی بر پرسش گری دانش آموزان را از منظر قرآن با روش تحلیلی –اسنادی مورد مطالعه قرا داده است. یافته های پژوهش بیانگر این است که در قرآن پنج ویژگی را می توان برای پرسشگری در نظر گرفت. پرسش از چه کسی، (از دانایان ، اهل اندیشه، اهل نظر و صاحب نظران ) پرسش از چه چیزی (هرچیزی را می توان مورد پرسش قرار داد به ویژه انفاق، روزی حلال، کوه، هلال، قیامت، روح...) چگونگی پرسش( پرسش باید منطقی، درست، معقول، برای درک و شناخت باشد نه فضل فروشی) و درباره چه چیزی (چگونگی انفاق، چگونگی رسیدگی به یتیمان و بی سرپرستان، چگونگی بر پا شدن قیامت...) و در ارتباط با چه چیزی (خود، خدا، دیگران و طبیعت) صورت می گیرد. نتایج پژوهش براساس سند تحول آموزش و پروش و برنامه درسی ملی آنچه که در نظام آموزشی مورد تاکید قرارگرفته است پرسش گری و در ارتباط با چه چیزی (خود، خدا، دیگران و طبیعت) است و پرسش گری زمینه تفکر، رشد عقلانی. و بسترمعرفت را برای دانش آموزان را فراهم می کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - ضرورت «فلسفه و کودک» در ترازوی اندیشه اسلامی با تأکید بر ظرفیتهای موجود در فرهنگ اسلامی
ایمان دیندار اصفهانی مهدی منصوریبرنامۀ «فلسفه و کودک» یکی از روشهای نوینی است که امروزه در حوزة آموزش مورد استقبال و استفاده جوامع مختلف قرار گرفته است. هدف از این برنامه شکوفا نمودن تفکر انتقادی و خلاق کودکان است؛ هدفي كه مورد تأكيد دين مبين اسلام نيز هست. بر اساس مبانی و اصول تربیت اسلامی و از منظر چکیده کاملبرنامۀ «فلسفه و کودک» یکی از روشهای نوینی است که امروزه در حوزة آموزش مورد استقبال و استفاده جوامع مختلف قرار گرفته است. هدف از این برنامه شکوفا نمودن تفکر انتقادی و خلاق کودکان است؛ هدفي كه مورد تأكيد دين مبين اسلام نيز هست. بر اساس مبانی و اصول تربیت اسلامی و از منظر متون ديني، تربیت فکری باید از سن کودکی آغاز شود، يعني دقيقاً همان هدفِ برنامة «فلسفه و کودک». اين برنامة که اکنون مطرح است، از فرهنگ و اندیشة جامعة غربی رنگ پذیرفته است و بعنوان نمونه ميتوان ردّ پاي اندیشه پراگماتیسمی، کثرت‌گرایی و... را در آن مشاهده نمود. با توجه به اين ریشه‌هاي فکری از يكسو، و وجود ظرفیتهای فراوان در حوزه‌ها، مبانی، اصول، روش، محتوا و... در فرهنگ ایرانی ـ اسلامی، از ديگر سو، شایسته و بایسته است برنامة «فلسفه و کودک» متناسب با فرهنگ ایرانی‌ـ اسلامی بومی‌سازی شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - تبیین جایگاه هنر دیالکتیک در برنامۀ «فلسفه و کودک»
علی‌اصغر جعفری ولنی محیا مهرجدیمفهوم فلسفه با مفهوم انديشه ورزي گره خورده است و کيفيت خروج افکار از عالم ذهن به عالم خارج، جزو دغدغه هاي ناگزير انديشمندان بوده و هست؛ اينکه چگونه ميتوان انديشه ها را بگونه‌‌يي بيان کرد که قابل درک براي دوستداران فلسفه باشد؟ از سويي، هنرِ انتخاب واژه هاي مناسب، شيوة فص چکیده کاملمفهوم فلسفه با مفهوم انديشه ورزي گره خورده است و کيفيت خروج افکار از عالم ذهن به عالم خارج، جزو دغدغه هاي ناگزير انديشمندان بوده و هست؛ اينکه چگونه ميتوان انديشه ها را بگونه‌‌يي بيان کرد که قابل درک براي دوستداران فلسفه باشد؟ از سويي، هنرِ انتخاب واژه هاي مناسب، شيوة فصلبندي، نحوة ارجاع به ايده هاي فيلسوفان و...، از جمله مصاديق ياري‌رسان هنر در بيان آراء فلسفي است. همچنین، بحث از هنر و زيبايي شناسي نزد فيلسوفان، نشان دهندة ارتباط بين هنر و فلسفه است. از سوي ديگر، در برنامة فلسفه و کودک، چگونگي طرح داستانها و پرسشها، شيوة بيان معلمان اين حوزه و... نشانگر استفاده از هنر در اين برنامه است. ديالکتيک يا گفتگو در برنامة «فلسفه و كودك» از اصول اساسي آن بوده و اگر بتوانيم هنرمندانه فن ديالکتيک را در جهت رسيدن به تعريف دقيق مفاهيم فلسفي بکار بريم، ميتوانيم بگوييم به موفقيت نسبي در اجراي اين برنامه دست يافته ايم. اين نوشتار با مروري بر الگوي تأملي و تفکر انتقادي و معرفي مختصري از برنامة «فلسفه و كودك»، درصدد تبيين جايگاه هنر ديالکتيک در برنامة «فلسفه و كودك» است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - تربیت عقلانی در اندیشۀ فارابی
فریبا عادل‌زاده نایینی رضاعلی نوروزی جهانبخش رحمانیعقل در حکمت مشاء، از جمله در اندیشۀ فارابی از اهمیت و جایگاه ویژه‌یی برخوردار است؛ تا بدانجا که وي رساله‌یی در باب عقل نگاشته است. فارابی خود نیز بعنوان مؤسس فلسفۀ اسلامی، جایگاهی بیبدیل در تاریخ فلسفه دارد؛ بنابرین تحقیق دربارۀ عقل در اندیشۀ فارابی اهمیتی دوچندان پیدا چکیده کاملعقل در حکمت مشاء، از جمله در اندیشۀ فارابی از اهمیت و جایگاه ویژه‌یی برخوردار است؛ تا بدانجا که وي رساله‌یی در باب عقل نگاشته است. فارابی خود نیز بعنوان مؤسس فلسفۀ اسلامی، جایگاهی بیبدیل در تاریخ فلسفه دارد؛ بنابرین تحقیق دربارۀ عقل در اندیشۀ فارابی اهمیتی دوچندان پیدا میکند. پژوهش حاضر با هدف تبیین مفهوم تربیت عقلانی بر مبنای نظریۀ عقل در اندیشۀ فارابی و با روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی فراهم آمده است. بدین منظور، ابتدا به بررسی مفهوم عقل در اندیشۀ فارابی پرداخته شده و سپس با توجه به این نظریه، مفهوم تربیت عقلانی تبیین شده است. یافته‌های این پژوهش نشان میدهد که از دیدگاه فارابی، تربیت در بُعد عقلانی، هم عقل نظری و هم عقل عملی را در بر میگیرد. هدف تربیت عقلانی اینست که آدمی در حیطۀ عقل نظری مراتب عقل ـ از عقل هیولانی تا رسیدن به عقل مستفادـ را در پرتو ارتباط با عقل فعّال طی کند و در حیطۀ عقل عملی، در پرتو معرفت عقلانی، از خردمندی به خردورزی برسد؛ بعبارتی، انسان به مرحلۀ فعلیّت تام و تجرّد محض دست یابد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - محوریت خانواده در تربیت کودکان در دوران بحران کرونا
نرگس نجارپور نصرآبادیدنیادر طی ماههای اخیر شاهد تغییرات بسیاری بوده که درک و سازگاری با آنها میتواند براي برخي، بويژه کودکان، سخت و چالش‌برانگیز باشد. كودكان بدلیل ناتواني در حفاظت و مراقبت از خود، وابستگی مالی و حمایتی به والدین و مراقبین، سطح پایین قدرت درک و تحلیل وقایع پيرامون زندگی، ب چکیده کاملدنیادر طی ماههای اخیر شاهد تغییرات بسیاری بوده که درک و سازگاری با آنها میتواند براي برخي، بويژه کودکان، سخت و چالش‌برانگیز باشد. كودكان بدلیل ناتواني در حفاظت و مراقبت از خود، وابستگی مالی و حمایتی به والدین و مراقبین، سطح پایین قدرت درک و تحلیل وقایع پيرامون زندگی، بيش از ديگران دچار كشمكش ميشوند و در صورتی که حمایت مناسب را از طرف خانواده و دوستان را دریافت نکنند، دچار آسیب جدی خواهند شد. والدین بايد با تسلط بر رفتارهای اعضای خانواده، به فرزند خردسال یا نوجوان خود بصورت مستمر اطمینان دهند که بیماری کرونا معمولاً خفیف اتفاق مي‌افتد و در صورت ابتلا به آن، قابل درمان است. همچنین براي فرزندان خود این يقين را ايجاد كنند که در مواقع بحرانی، کارهای مؤثر و مثبت بسياري میتوان انجام داد که هم خود و هم دیگران را از آسیب احتمالی مصون نگه داشت. با توجه به اینکه کودکان سرمایه اجتماعی و موتور محرکة رشد و توسعة جامعه هستند، با حمایت و حفاظت از آنها ميتوان دستیابی به اهداف توسعة پایدار را در افق دراز مدت فراهم كرده و از تحمیل هزینه‌های احتمالي آینده پیشگیری نمود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - نقش خانواده در تحول و شکلگیری هویت در کودکان
زهرا تقی‌زاده قوام کبری احمدوند زهره احمدییکی از موضوعهای پایه يی دنیای مدرن، مسئلة هویت است که این نوشتار به بررسی آن در کودکان پرداخته است. کودکان یکی از تأثیرپذیرترین و آسیب‌پذیرترین اقشار جامعه بحساب می آیند. خانواده نخستین بستری است که انسان در آن به جستجو و فهم خویشتن میپردازد و بخشی از هویت انتسابی خود ر چکیده کاملیکی از موضوعهای پایه يی دنیای مدرن، مسئلة هویت است که این نوشتار به بررسی آن در کودکان پرداخته است. کودکان یکی از تأثیرپذیرترین و آسیب‌پذیرترین اقشار جامعه بحساب می آیند. خانواده نخستین بستری است که انسان در آن به جستجو و فهم خویشتن میپردازد و بخشی از هویت انتسابی خود را دریافته و بدنبال کسب هویتهای اکتسابی، با افراد خانواده ـ بعنوان نخستین تلاشهای لازم در فرایند هویت‌یابی ـ تعامل میکند و رشد می یابد. بر همين اساس، يكي از تأثیرگذارترین عوامل در فرایند هویت‌یابی فرد، خانواده است. این مقاله به بررسی تعدادی از مهمترین مسائل و چالشهای نهاد خانواده که تأثیر بسزایی بر فرایند هویت‌یابی کودکان دارند، میپردازد. در ادامه به بررسی ابعاد تأثیرگذار خانواده بر فرایند هویت‌یابی کودکان همچون سطوح متفاوت انسجام و انعطاف‌پذیری خانواده، اشتغال مادر خانواده، اشتغال کودکان و در واقع استثمار آنها در سنین پایین، سبک فرزندپروری خانواده و همچنین تغییرات کمّی در چارچوب خانواده ـ همچون فقدان یکی از والدین یا هر دو و تعداد کودکان ـ ميپردازيم كه رابطه‌يي معنادار با فرایند شکلگیری و تحول هویت در کودکان دارد و بخشی از عوامل متعدد و پیچیده‌يی که هویت‌یابی در کودکان را دچار تحول میکند، برای ما روشن میسازد. پرونده مقاله