ضرورت «فلسفه و کودک» در ترازوی اندیشه اسلامی با تأکید بر ظرفیتهای موجود در فرهنگ اسلامی
محورهای موضوعی : «تعلیم و تربیت» و «فلسفه و کودک»
ایمان دیندار اصفهانی
1
(دانشگاه قم)
مهدی منصوری
2
(دانش آموختة دكتري و مدرس فلسفه حوزة علميه قم)
کلید واژه: فلسفه و کودک فرهنگ ایرانی اسلامی تربیت فکری تربیت اسلامی,
چکیده مقاله :
برنامۀ «فلسفه و کودک» یکی از روشهای نوینی است که امروزه در حوزة آموزش مورد استقبال و استفاده جوامع مختلف قرار گرفته است. هدف از این برنامه شکوفا نمودن تفکر انتقادی و خلاق کودکان است؛ هدفي كه مورد تأكيد دين مبين اسلام نيز هست. بر اساس مبانی و اصول تربیت اسلامی و از منظر متون ديني، تربیت فکری باید از سن کودکی آغاز شود، يعني دقيقاً همان هدفِ برنامة «فلسفه و کودک». اين برنامة که اکنون مطرح است، از فرهنگ و اندیشة جامعة غربی رنگ پذیرفته است و بعنوان نمونه ميتوان ردّ پاي اندیشه پراگماتیسمی، کثرت‌گرایی و... را در آن مشاهده نمود. با توجه به اين ریشه‌هاي فکری از يكسو، و وجود ظرفیتهای فراوان در حوزه‌ها، مبانی، اصول، روش، محتوا و... در فرهنگ ایرانی ـ اسلامی، از ديگر سو، شایسته و بایسته است برنامة «فلسفه و کودک» متناسب با فرهنگ ایرانی‌ـ اسلامی بومی‌سازی شود.
The method of “philosophy and Children” turned out to be one of the modern methods that today not only have been appreciated in the field of education, but also have been used in different societies. The objective of this program is to bring up certain critical and creative thinking in children as is stressed by Islam as well. On the basis of the principles of Islamic training and from the perspective of Religious texts, intellectual training should be commenced from the childhood, which exactly can meet the goal of the program of “Philosophy and Children”. As a matter of fact, the present program of the philosophy for children is affected by Western society, for instance we can easily detect the trace of pragmatist and pluralistic views in them. With respect to these intellectual roots, the existence of copious capacities in the religious seminaries, and their principles, methods, and contents in Islamic-Iranian culture, it is befitting to localize the program of “Philosophy and Children” in accordance with Islamic-Iranian culture.
قرآن‌کریم.
نهج البلاغه (1414ق) قم: هجرت.
مصباح الشریعة (1400ق) بيروت: اعلمى.
ابن شعبه حرانى، حسن بن علي ( 1404 ق) تحف العقول، قم: جامعة مدرسين.
امامی، مرضیه (1392) «نقش تفکر در رشد شخصیت کودک» فصلنامه فلسفه و کودک، شمارة 2، ص 86ـ 71.
باقری، خسرو (1380) نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، تهران: مدرسه.
تهرانی، آقا مجتبی (1395) ادب الهی (تربت فرزند)، تهران: مصابیح الانس.
طبرسی، حسن بن فضل (1370) مکارم الاخلاق، قم: شریف رضی.
فائق، مجتبی (1392) «آئین خردورزی فرزندان از دیدگاه قرآن و روایات معصومین (ع)، فصلنامه فلسفه و کودک، شمارة 3، ص76ـ 63.
کبیر شیرازی، سیدعلی‌خان (1409ق) ریاض السالکین فی شرح صحیفه سید الساجدین، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
کراجکی، محمدبن علی (1410 ق) کنز الفوائد، قم: دار الذخائر.
کریمی، عبدالعظیم (1389) تربیت طبیعی در مقابل تربیت عاریه‌ای، تهران: انجمن اولیاء و مربیان.
كلينى، محمد بن يعقوب (1407ق) اصول¬کافی، تهران: دار الكتب الإسلامية.
مصباح يزدي، محمدتقي (1390) آموزش فلسفه، تهران: شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
مصباح يزدي، محمدتقي (1391) فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی، تهران: مدرسه.
مطهری، مرتضی (1389) مجموعه آثار، تهران: صدرا.
موحد قمی، احمد (1407ق) عدة الداعی و نجاح الساعی، قم: دارالکتب الاسلامی.
«فلسفه براي کودک» در دائرة المعارف استنفورد؛ plato.stanford.edu/entries/children.